Հիդրոցեֆալիա (գլխի ջրգողություն)

Պատճառը ողնուղեղային հեղուկի քանակի ավելացման հետևանքով գլխուղեղի հեղուկ պարունակող տարածությունների մեծացումն է։ Հիդրոցեֆալիան, որպես առանձին ախտանիշ, կազմում արատների մոտ 30%-ը։

էթիոլոգիան և պաթոգենեզը։ Տարբերում են բնածին հիդրոցեֆալիայի զարգացման երեք հիմնական պատճառներ.

1. հեղուկային ուղիների բնածին անոմալիաներ,
2. ներարգանդային վարակներ,
3. ներարգանդային ծննդաբերական վնասվածքներ։

Վարակային հիվանդությունների շարքում, որոնք բնածին հիդրոցեֆալիայի առաջացման ամենահաճախակի պատճառներն են, կարելի է թվարկել սիֆիլիսը, տոքսոպլազմոզը, ցիտոմեգալիան։ Ետծննդաբերական շրջանում հիդրոցեֆալիա կարող է զարգանալ մենինգիտի հետևանքով։ Նկարագրված են նաև հիդրոցեֆալիայի ընտանեկան ձևեր։ Հիդրոցեֆալիան կարոդ է զարգանալ երեք պրոցեսների հետևանքով.

1. հեղուկի ավելցուկային արտադրումից (գերարտազատական կամ հիպերսեկրետոր հիդրոցեֆալիա),
2. հեղուկի ներծծման արատից (առեզորբտիվ հիդրոցեֆալիա),
3. հեղուկի հոսքային ուղիների խցանումից (օկլյուզիոն հիդրոցեֆալիա)։ Վերջինս հիդրոցեֆալիայի զարգացման մեխանիզմում ամենից հաճախ է հանդիպում

Կլինիկան։ Սովորաբար երեխան ծնվում է նորմալ կամ թեթևակի մեծացած գանգով։ Գլխի զգալի մեծացումը նկատվում է կյանքի առաջին շաբաթներում։ Հայտնաբերվում են գանգոսկրերի կարանների հեռացում, գաղտունների լարվածություն և չափերի մեծացում։ Գանգոսկրերը բարակած են և թափանցող։ Ընդբախման (պերկուսիայի) ժամանակ լսվում է թմբկային հնչյուն։ Գանգի երակային անոթների պատկերն ընդգծված տեսք է ստանում։ Նկատվում է ակնակապիճների այլաձևություն, որի հետևանքով ակնագնդերը հրվում են առաջ և ցած։ Ծիածանաթաղանթի և վերին կոպի միջև նկատվում է սպիտաթաղանթը («արևամուտի» ախտանիշ)։ Հաճախ զարգանում է արտաակնություն (էկզոֆթալմ), անիզոկորիա, զուգամետ շլություն։ Հիդրոցեֆալիայի զգալի հարաճման դեպքում հիվանդը դժվարանում է պահել մեծացած գլուխը։

Հիդրոցեֆալիայի դանդաղ ընթացքի դեպքում երեխայի մտավոր զարգացումը քիչ է տուժում։ Ուշացած դեպքերում լինում է տարբեր աստիճանի մտավոր թերզարգացում։ Սակայն պետք է նշել, որ որոշ երեխաների մոտ, անգամ արտահայտված ջրգողության դեպքում, մտավոր զարգացումը կարող է որոշ չափով փոխվել։ Մանր դեպքերում զարգանում են կարկամային պարալիզներ և պարեզներ (հաճախ ստորին վերջույթներում), շարժումների համադասության խանգարումներ, ձեռքերի դողոց (տրեմոր), էպիլեպտանման համախտանիշ։

Օկլյուզիոն հիդրոցեֆալիայի դեպքում երեխայի մոտ կարող են առաջ գալ հիպերտենզիվ կրիզներ, որոնք արտահայտվում են գլխացավով, գլխի ստիպողական դիրքով, փսխումով, շնչառության խանգարումով և այլն։

Ախտորոշումը։ Նշանակություն ունեն կլինիկական տվյալները, գանգի ռենտգեննկարահանումը, ինչպես նաև դիաֆանոսկոպիան, որը լուսավորման գոտիների մեծացում է հայտնաբերում։ Երեխաների կյանքի առաջին ամիսներին անարյուն օսցիլոգրաֆիայի մեթոդով կարելի է որոշել ներգանգային ճնշումը (Վ. Ռ. Պուրին)։ Մեծ կիսագնդերի պատի հաստությունը որոշելու նպատակով կատարվում է փորոքագրություն (վենտրիկուլոգրաֆիա):

Բուժումը։ Կախված է հիվանդության պատճառից ու ձևից։

Գլխուղեղի և նրա թաղանթների բորբոքային պրոցեսների դեպքում անհրաժեշտ է կատարել հակաբիոտիկային թերապիա։ Հիդրոցեֆալիայի ծագման ուռուցքային բնույթի կասկածի դեպքում կիրառվում է նյարդավիրահատական բուժում։

Ներգանգային ճնշումն իջեցնելու նպատակով նշանակվում են 25%-անոց մագնեզիումի սուլֆատի լուծույթի ամենօրյա կամ օրումեջ սրսկումներ, լազիքս (ֆուրոսեմիդ), դիակարբ։ Մանր ներգանգային հիպերտենզիայի դեպքում բուժման կոմպլեքսում օգտագործում են նաև 10-30 մլ հեղուկի հեռացումով բեռնաթափող պունկցիաներ։

Բնածին դեկոմպենսացված ձևի հիդրոցեֆալիայի դեպքում, որը պայմանավորված է հեղուկի շարժման ուղիների մեխանիկական արգելքով, ցուցված է վիրահատական բուժում։ Տարածում է գտել հատուկ փականային կառուցվածքի ստեղծման վիրահատությունը, որով գլխուղեղի փորոքների հեղուկն ուղղվում է արյան հունը կամ որովայնի խոռոչը։ Վիրահատությունը կատարվում է նյարդաբանական ախտանիշների անընդմեջ սաստկանալու դեպքում։ Ուշացած դեպքերում վիրահատությունը ցուցված չէ։ Վիրահատության համար հակացուցում են նաև վարակային հիվանդությունները, թարախային պրոցեսները և ուղեղի թաղանթների ընթացիկ բորբոքային պրոցեսները (Վ. Բ. Լեբեդև)։

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ